UCHWAŁA NR XVI/115/16
RADY POWIATU W MOŃKACH
z dnia 28 czerwca 2016 r.

w sprawie rozpatrzenia petycji ................................................

Na podstawie art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2016 r. poz. 814) oraz art. 9 ust. 2 i art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach (Dz. U. z 2014 r. poz. 1195) uchwala się, co następuje:
§ 1. Po rozpatrzeniu petycji ................................................ dotyczącej realizacji przez starostę zadań wynikających z ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym i ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska w kontekście tzw. „Afery Volkswagena”, petycję uznaje się za bezzasadną.
§ 2. Uzasadnienie uchwały stanowi załącznik do niniejszej uchwały.
§ 3. Zobowiązuje się Przewodniczącego Rady Powiatu do zawiadomienia wnoszącego petycję o sposobie jej załatwienia wraz z uzasadnieniem.
§ 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Przewodniczący Rady Powiatu
Dariusz Jaworowski

Załącznik do uchwały Nr XVI/115/16
Rady Powiatu w Mońkach
z dnia 28 czerwca 2016 r.

UZASADNIENIE

W dniu 12 kwietnia 2016 r. do Przewodniczącego Rady Powiatu w Mońkach wpłynęło pismo ................................................ posiadające formę wniosku o zamieszczenie w porządku obrad najbliższej Sesji Rady Powiatu problematyki realizacji przez starostę zadań wynikających z ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.) i ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 z późn. zm.) w kontekście tzw. „Afery Volkswagena”. Pismo to, ze względu na jego treść i wyrażone w nim konkretne żądanie, stosownie do art. 2 ust. 3 i art. 3 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach (Dz. U. z 2014 r. poz. 1195), Przewodniczący Rady Powiatu w Mońkach zakwalifikował jako petycję.
Po analizie treści petycji należy uznać, że przedmiotowa sprawa dotyczy tzw. Afery Volkswagena polegającej na celowym instalowaniu w pojazdach napędzanych silnikami diesla specjalnego oprogramowania służącego do manipulowania wynikami pomiarów emisji spalin z układu wydechowego do atmosfery.
W przedmiotowej petycji Stowarzyszenie Osób Poszkodowanych przez Spółki Grupy Volkswagen AG zarzuca Staroście Monieckiemu:
1) niewłaściwą realizację zadań wynikających z ustawy Prawo o ruchu drogowym w zakresie rejestracji i prawidłowości wykonywania badań technicznych pojazdów,
2) niepodjęcie działań wynikających z Ustawy Prawo ochrony Środowiska w związku z niespełnianiem wymagań środowiskowych pojazdów z oprogramowaniem wpływającym na pomiar emisji spalin,
3) możliwe naruszenie dyscypliny finansów publicznych przez niedochodzenie roszczeń należnych powiatowi z tytułu posiadania wadliwego pojazdu grupy Volkswagen.

Odniesienie się do poszczególnych zarzutów zawartych w petycji:
Ad. 1.
Mając na uwadze zadania i obowiązki Starosty wynikające z ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.) zauważyć należy, że zgodnie z zapisami dyrektywy 2007/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 września 2007 r. ustanawiającej ramy dla homologacji pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, części i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów, implementowanej do krajowych przepisów w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm. ), organy właściwe do spraw homologacji państw członkowskich Unii Europejskiej są obowiązane do powiadamiania władz homologacyjnych pozostałych państw członkowskich o wydaniu, odmowie wydania bądź cofnięciu świadectwa homologacji typu WE pojazdu albo świadectwa homologacji typu WE przedmiotu wyposażenia lub części (art. 70 ust. 1 w/w ustawy). Nie jest znany fakt, że Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego, jako organ właściwy do spraw homologacji na terenie Rzeczpospolitej Polskiej otrzymał informację na temat cofnięcia świadectwa homologacji typu pojazdu wydanego dla tych typów pojazdów wyprodukowanych przez producentów należących do grupy VW, które zostały objęte manipulacją poziomem emisji NO. W przypadku otrzymania danych o cofnięciu przedmiotowych świadectw homologacji, Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego umieści stosowną aktualizację komunikatu na stronie internetowej TDT. Jednocześnie zaznaczyć należy, iż Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego, podobnie jak pozostałe organy właściwe do spraw homologacji państw członkowskich Unii Europejskiej, jest na bieżąco informowany o stanie prac związanych z działaniami naprawczymi w przedmiocie usunięcia nieprawidłowości stwierdzonych w pojazdach wyprodukowanych przez grupę VW.
Badania techniczne pojazdów wykonywane są zgodnie ze ściśle określoną procedurą zawartą w rozporządzeniu. Uprawniony diagnosta w ramach okresowego badania technicznego wykonuje czynności zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 czerwca 2012 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 776 ze zm.). W dziale IV powyższego rozporządzenia szczegółowo określono sposób badania pomiaru zadymienia spalin w pojazdach wyposażonych w silnik o zapłonie samoczynnym. Stacja diagnostyczna wykonująca badania okresowe pojazdów nie posiada specjalistycznych narzędzi do wykonywania badań homologacyjnych, w których bada się szczegółowo poziom spalin emitowanych przez silniki o zapłonie samoczynnym na szczegółową zawartość szkodliwych substancji.
Jeżeli nie ma bezspornych dowodów w jakich warunkach oprogramowanie fałszujące emisję szkodliwych substancji typu „trojan” aktywuje się, nie ma też podstaw aby stwierdzić, że podczas badania stopnia zadymienia na stacji diagnostycznej (wykonywanej również podczas postoju pojazdu) to oprogramowanie nie dokona zmiany parametrów silnika.
Diagnosta w badaniu stosuje dymomierz optyczny wykorzystujący w działaniu zjawisko pochłaniania promieniowania widzialnego (światła) w gazach. Zgodnie z załącznikiem nr 1 rozporządzenia pkt 8.2.2.2. (zadymienie spalin) - wynik badania będzie negatywny jeśli przekroczy dopuszczalną wartość (usterka istotna).
Zgodnie z art. 70d ustawy Prawo o ruchu drogowym, w przypadku otrzymania informacji o zastrzeżeniach do pojazdu, przedmiotu wyposażenia lub części, na którego typ zostało wydane świadectwo homologacji typu WE przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej, władza homologacyjna, którą w przypadku naszego kraju jest Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego, niezwłocznie przekazuje te informacje do właściwego organu państwa, które wydało świadectwo homologacji typu WE. Zatem w tym przypadku to Dyrektor TDT jest wyłącznie upoważniony do podjęcia odpowiednich środków których nie posiada organ administracji samorządowej, w celu wszczęcia procedury przekazania informacji o stwierdzonych zagrożeniach do odpowiednich organów władz homologacyjnych, które wydały świadectwa homologacji dla pojazdów z grupy Volkswagena.
Podczas kontroli dokonanych w ramach prowadzonego nadzoru przez Starostę Monieckiego w roku 2015 i 2016 zgodnie z art. 83b ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.) nie stwierdzono, aby na którejkolwiek z kontrolowanych stacji kontroli pojazdów, podczas kontroli, pojazd z przekroczonymi parametrami dotyczącymi norm emisji spalin uzyskał wynik pozytywny. Podczas planowanych pozostałych do przeprowadzenia w roku 2016 kontroli SKP w Powiecie Monieckim, zostanie zwrócona szczególna uwaga na pojazdy z Grupy VW z silnikami wysokoprężnymi wyprodukowanymi w latach 2009 - 2015.
W kwestii rejestracji pojazdu zaznaczyć należy, że czynność ta jest procedurą prowadzoną w oparciu o przepisy ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. Art. 72 powołanej ustawy wprost wskazuje jakie warunki należy spełnić aby dokonać rejestracji pojazdu. W tym zakresie przepisy Prawa o ruchu drogowym są przepisami szczególnymi względem przepisów Kodeku postępowania administracyjnego, wskazując wprost w oparciu o jakie dowody (dokumenty) dokonuje się rejestracji. Należy podkreślić, że decyzja w przedmiocie rejestracji pojazdu ma charakter decyzji związanej a nie decyzji uznaniowej, co oznacza, że starosta jest zobowiązany do zarejestrowania pojazdu, jeżeli wnioskodawca spełnił warunki przewidziane w ustawie Prawo o ruchu drogowym.
Postępowanie w przedmiocie rejestracji pojazdu może zostać wznowione z przyczyn wskazanych w Kodeksie postępowania administracyjnego. W niniejszej analizie ograniczono się do omówienia tych przesłanek, które ewentualnie mogłyby mieć znaczenie w kontekście omawianej sprawy.
Zgodnie z art. 145 §1 KPA w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie m.in., jeżeli:
1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;
2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa.
Co do zasady wznowienie postępowania z przyczyn określonych w pkt 1 i 2 jest możliwe po stwierdzeniu sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu. Organ administracji właściwy w sprawie wznowienia postępowania nie jest uprawniony do dokonywania samodzielnych ustaleń co do popełnienia przestępstwa lub sfałszowania dokumentu.
Zgodnie z art. 145 §2 KPA postępowanie może być wznowione również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego. Obie wskazane przesłanki, muszą wystąpić łącznie.
Zgodnie z art. 145 §3 KPA z przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 można wznowić postępowanie także w przypadku, gdy postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach prawa.
Ponieważ nie zostały spełnione warunki dla wznowienia postępowania w przedmiocie rejestracji pojazdów wyprodukowanych przez spółki grupy Volkswagen ze wskazanych wyżej przyczyn, starosta nie jest uprawniony do podejmowania działań w tym zakresie.
Kolejną przesłanką wznowienia postępowania jest wyjście na jaw istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji, nieznanych organowi, który wydał decyzję. W literaturze i orzecznictwie podkreśla się, że okolicznością faktyczną istotną dla sprawy jest taka okoliczność, która mogła mieć wpływ na odmienne rozstrzygnięcie sprawy, co oznacza, że w sprawie mogłaby zapaść decyzja co do swej istoty odmienna od rozstrzygnięcia dotychczasowego.
Ponieważ jak wskazano na wstępie rejestracja pojazdów odbywa się w oparciu o dowody w postaci dokumentów wprost wskazanych w Prawie o ruchu drogowym, wysoce wątpliwa wydaje się możliwość wznowienia postępowania w oparciu o wskazaną przesłankę. Starosta jako organ administracji publicznej w ramach postępowania w przedmiocie rejestracji pojazdu nie jest bowiem uprawniony do badania i oceny przesłanek wydania świadectw homologacji dla określonych typów pojazdów a w konsekwencji do kwestionowania wydanych na ich podstawie przez producenta świadectw zgodności.
W omawianych przypadkach nie zachodzą również przesłanki konieczne do wyrejestrowania pojazdu. Zgodnie z art. 79 Prawa o ruchu drogowym dla wyrejestrowania pojazdu po pierwsze wymagany jest wniosek właściciela, po drugie musi zachodzić co najmniej jeden przypadek określony w powołanym przepisie.
Zgodnie z art. 7 Konstytucji RP organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Sugestia zawarta w wystąpieniu Stowarzyszenia Osób Poszkodowanych przez Spółki Grupy Volkswagen AG, że wysokie prawdopodobieństwo nieważności świadectw homologacji uzasadnia podjęcie działań przez starostę, nie znajduje uzasadnienia w kompetencjach przyznanych temu organowi.
W niniejszej analizie pominięto omówienie przesłanek ewentualnej nieważności decyzji w przedmiocie rejestracji pojazdu, z uwagi na fakt, że starosta nie jest organem właściwym w tych sprawach (art. 157 §1 Kodeksu postępowania administracyjnego).
W niniejszej analizie pominięto również omówienie procedury wycofania pojazdu z obrotu na podstawie art. 70g ustawy Prawo o ruchu drogowym, z uwagi na fakt, że starosta nie jest organem właściwym w tych sprawach. Dopiero wydanie przez właściwy organ decyzji o wycofaniu pojazdu z obrotu, uzasadnia wyrejestrowanie takiego pojazdu przez starostę, pod warunkiem złożenia stosownego wniosku przez właściciela pojazdu.
Ad. 2.
W odniesieniu do zarzutu, dotyczącego niespełnienia wymagań środowiskowych pojazdów z oprogramowaniem wpływającym na pomiar emisji spalin należy wskazać, iż prawo ochrony środowiska nie przewiduje domniemania kompetencji w zakresie zadań z zakresu ochrony środowiska na rzecz starosty. Przeciwnie z art. 3 pkt 15 wynika, że organy ochrony środowiska wykonują zadania stosowane do właściwości określonej w tytule VII w dziale I. Zgodnie z art. 155 ustawy Prawo ochrony środowiska środki transportu powinny spełniać wymagania ochrony środowiska określone w ustawie oraz w przepisach odrębnych. Przy czym należy podkreślić, że ocena konsekwencji instalowania w fabrycznie nowych samochodach oprogramowania mającego na celu wpływanie na pomiar emisji spalin i w ten sposób naruszenie warunków homologacji nie leży w kompetencjach starosty.
Ad. 3.
Ze środków budżetu powiatu monieckiego nie został dokonany zakup pojazdu marek Volkswagen, SEAT, Audi, Skoda, Porsche wyposażonych w silnik o zapłonie samoczynnym wyprodukowanych w latach 2009-2015, wobec czego rozpatrywanie sprawy w tym kontekście jest bezprzedmiotowe.

Biorąc pod uwagę całokształt dokonanej analizy, uznać należy, że zarzuty składającego petycję ................................................w zakresie niewłaściwej realizacji przez Starostę Monieckiego zadań wynikających z ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.) i ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 z późn. zm.) w kontekście tzw. „Afery Volkswagena” nie zasługują na uwzględnienie.